به نظر شما چرا مردم دوست دارند به آذربایجان سفر کرده و جاهای دیدنی باکو را تجربه کنند؟ اگر خود شما دوست دارید که دیدنی های باکو را از نزدیک ببینید، چه دلایلی دارید؟
جمهوری آذربایجان (به ترکی آذربایجانی: Azərbaycan Respublikası) بزرگترین کشور قفقاز و در جنوب شرق اروپا و در کنار دریای خزر است.
پایتخت آن باکو است. کشورهای ایران در جنوب، ارمنستان و ترکیه در غرب، گرجستان در شمال غربی و روسیه در شمال آذربایجان قرار دارند. همچنین این کشور دارای مرز آبی با کشورهای ترکمنستان و قزاقستان در کنارهٔ دریای خزر است. جمعیت آذربایجان در سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰ میلیون نفر با اکثریت مسلمان بودهاست.
این سرزمین حدود دویست سال پیش جزو ممالک محروسه ایران بود ولی در جنگهای ایران و روسیه، طی قراردادهای گلستان و ترکمانچای به روسیه ملحق شد. آذربایجان دارای میراث فرهنگی باستانی و تاریخی است. با فروپاشی امپراتوری روسیه، جمهوری دمکراتیک آذربایجان که در ۲۸ می ۱۹۱۸ تأسیس شد، در ۱۹۲۰ با حمله ارتش سرخ به باکو، این جمهوری به اتحاد شوروی ضمیمه شد.
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کشور فعلی جمهوری آذربایجان، در روز ۳۰ اوت ۱۹۹۱ اعلام استقلال کرد. نوع حکومت جمهوری آذربایجان، جمهوری پارلمانی چند حزبی با یک مجلس قانونگذاری است. این جمهوری سکولار بوده و از سال ۲۰۰۱ به عضویت شورای اروپا درآمدهاست.

جمهوری آذربایجان، کشوری واقع در تقاطع اروپا و آسیا، با تاریخ غنی و فرهنگی متنوع، به عنوان یکی از مقاصد جذاب گردشگری شناخته میشود. این کشور با مناظر طبیعی خیرهکننده، از کوههای قفقاز تا سواحل دریای خزر، و همچنین با شهرهای مدرن و تاریخی مانند باکو، جاذبههای فراوانی را برای بازدیدکنندگان فراهم میآورد. آذربایجان، به عنوان یک پل فرهنگی بین شرق و غرب، نه تنها به خاطر مهماننوازی مردمش بلکه به خاطر تنوع غذایی و موسیقی سنتیاش نیز مشهور است. در این مقاله به بررسی تاریخ، فرهنگ، اقتصاد و… این کشور خواهیم پرداخت.
اقتصاد و منابع مالی جمهوری آذربایجان
اقتصاد کشور آذربایجان در سالهای اخیر رشد خوبی داشته است. اخرین اخبار نشان میدهد که قیمت منات کشور آذربایجان کاهش داشته است و تغییر نرخ منات کشور آذربایجان سبب میشود که اقتصاد این کشور کمی تحت تأثیر قرار بگیرد. این کشور دارای فعالیتهای اقتصادی کوچک اما متنوعی است به این ترتیب فضایی که در بانک مرکزی کشور آذربایجان در سال جدید میلادی دیده میشود به این شکل است که نرخ ارز در وضعیت ثابت قرار بگیرد.
کشور آذربایجان در مجاورت دریای خزر قرار دارد به این ترتیب توسعه بخش شیلات و ماهیگیری در کشور آذربایجان نیز از دیگر گزینههای بسیار مهم محسوب میشود. بخش کشاورزی کشور آذربایجان در حدود سی درصد از تولید ملی را به خود اختصاص میدهد. با توجه به بهرهبرداری منابع نفتی که از سوی روسیه شکل گرفت، کشور آذربایجان در طول روز با تولید بیش از ۴۵۰ هزار بشکه نفت یکی از عمدهترین منابع تأمین نفت در شوروی محسوب میشود.

در این کشور صنعت نیز نقش مهمی دارد به طوری که ۴۰ درصد از تولید ملی به صنایعی مربوط است که در کشور آذربایجان روز به روز به پیشرفت بهتری میرسند. در حدود سی درصد از نیروی کاری در کشور آذربایجان در زمینه صنعت فعالیت میکنند. یک نکته مهم در کشور آذربایجان این است که این کشور دارای نیروی متخصص زیادی است و این روال سبب شده است که نیاز کشور آذربایجان به نیروهای متخصص غیر آذربایجانی کمتر از قبل شود.
امروزه اقتصاد کشور آذربایجان ترکیبی از فعالیتهای در حال گذر و فعالیتهای متمرکز دولتی است. به طوری که بزرگترین ظرفیتهای اقتصادی کشور آذربایجان منابع نفت و گاز محسوب میشود. این کشور دارای زمینهای کشاورزی بسیار وسیعی است و تأسیسات اقتصاد دولتی در کشور آذربایجان نیز در روند رشدی قرار دارد.
درآمدهای حاصل در کشور آذربایجان به طور کلی بر اساس قراردادهای نفتی بینالمللی تأمین میشود. رشد سرمایهگذاری خارجی در این کشور نیز به رشد اقتصاد کشور آذربایجان کمک شایانی کرده است.
رنکینگ جهانی در کلیه زمینه های جمهوری آذربایجان
رتبه کشور آذربایجان در زمینه بخش انرژی بسیار بالا اعلام شده است به طوری که پس از گذشت ۱۰۰ سال امروزه انرژی در این کشور توانسته حجم وسیعی از سرمایههای خارجی را به سمت خود جذب نماید. در طول در سال گذشته ۸۰ درصد از کل درآمد صادراتی کشور از سمت انرژی تأمین میشد. بنابراین بخش انرژی کشور آذربایجان با رشد ۷۵ درصدی همراه بوده است.
کشور آذربایجان در زمینه صنعت و معدن رتبه بالایی در جهان دارد به طوری که یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی این کشور است و توانسته با در نظر گرفتن سیاستهای جدید این بخش را به رشد خوبی برساند. رتبه منابع طبیعی و معدنی غنی کشور آذربایجان در سالهای گذشته با کاهش روبرو شد اما در سالهای اخیر شاهد رشد ۲۶ درصدی منابع طبیعی در این کشور هستیم. به این ترتیب کارخانه و صنایع مختلفی در این کشور در زمینههای متنوع در حال کار هستند.
کشور آذربایجان در زمینه صنایع شیمیایی نیز در سال ۲۰۲۰ توانست به رشد ۸۰ درصدی برسد، تمامی سیستمهای غیر مجهز این کشور کنار رفته اند و مشخص است که صنایع ماشینسازی جدیدی جایگزین شده است. صنایع نفت و گاز طبیعی کشور آذربایجان در دنیا رتبه بالایی دارند به طوری که وارد بخشهای صادراتی قدرتمندی شدهاند.
جمهوری آذربایجان از صنعت قابل قبولی در زمینههای مختلف استفاده کرده است و صنایع سنگین در کشور آذربایجان به شکل گستردهای به رشد خوبی رسیده اند.

نوع حکومت و ساختار سیاسی آذربایجان
اگر به ساختار سیاسی کشور آذربایجان بیشتر دقت کنیم مشابه با جمهوریهای هم سود و مشترکالمنافع است. ساختار حکومتی جمهوری آذربایجان از سه قوه تشکیل شده است.
رئیس جمهور، رئیس قوه مجریه محسوب میشود و از سوی مردم انتخاب میشود. او بیشترین میزان اختیارات را دارد. او اجازه دارد که نخست وزیر انتخاب نماید و وزرای کابینه را نیز مشخص کند. همینطور اجازه کافی برای انتخاب دادستان کل نیز خواهد داشت. رئیس جمهوری در کشور آذربایجان به نوعی باید به وضعیت امنیت ملی نیز رسیدگی نماید.
بیش از ۵۰ حزب سیاسی رسمی در کشور آذربایجان ثبت شده است که در حدود ۳۵ مورد از حزبها موافق دولت هستند. حزب حاکم کشور آذربایجان مهمترین حزب محسوب میشود و بیش از ۵۰۰ هزار عضو دارد.
هر ۵ سال از سوی مردم انتخاب میشود. انتخابات شهرداریها هم هر ۵ سال یک بار مشخص میشوند.
بیش از ۹۰ درصد از اعضای پارلمان کشور آذربایجان از سوی اعضای احزاب موافق دولت هستند. پرچم کشور آذربایجان بر اساس یک شورای مشخص انتخاب شده است. دولت کشور آذربایجان یک جمهوری دموکراتیک و حقوقی است. در این کشور یک سیستم ریاست جمهوری و نهاد قانونگذاری منتخب دیده میشود.

گردشگری در آذربایجان
گردشگری بخش مهمی از اقتصاد آذربایجان است. این کشور در دهه ۱۹۸۰ میلادی یک نقطه گردشگری شناخته شده بود. سقوط اتحاد جماهیر شوروی و جنگ اول قرهباغ کوهستانی در دهه ۱۹۹۰ میلادی به صنعت گردشگری و وجهه آذربایجان به عنوان یک مقصد گردشگری آسیب زد. در دهه ۲۰۰۰ بود که صنعت گردشگری شروع به بهبود کرد و از آن زمان این کشور نرخ بالایی از رشد در تعداد بازدیدهای توریستی و اقامت یک شبه را تجربه کرد.
در سالهای اخیر، آذربایجان به مقصدی محبوب برای گردشگری مذهبی، آبگرم و خدمات درمانی تبدیل شده است. دولت آذربایجان توسعه آذربایجان را به عنوان یک مقصد گردشگری نمونه در اولویت قرار دادهاست. این یک استراتژی ملی است که گردشگری را به یکی از مهمترین و یا بزرگترین کمککننده به اقتصاد آذربایجان تبدیل کند. این فعالیتها توسط وزارت فرهنگ و گردشگری آذربایجان تنظیم میشود.
براساس گزارش رقابتپذیری سفر و گردشگری در سال ۲۰۱۵ میلادی مجمع جهانی اقتصاد، آذربایجان در رتبه ۸۴ قرار دارد. بر اساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، آذربایجان در بین ده کشور برتری بود که بیشترین رشد را در صادرات بازدیدکننده بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ نشان میداد، علاوهبر این، آذربایجان در میان کشورهایی با سریعترین نرخ، رتبه اول (۴۶.۱ درصد) را داشت.

جاذبههای گردشگری و اماکن معروف آذربایجان
کشور آذربایجان از لحاظ جاذبههای گردشگری یک کشور کاملا غنی محسوب میشود. در ادامه به برخی از این جاذبه ها اشاره شدهاست.
معبد آتشکده
معبد آتشگاه یا آتشکده که در قرن هفدهم و هجدهم ساخته شد، تا دهه ۱۸۸۰ میلادی زیارتگاه زائران آتشپرست بود. امروزه آتشگاه یک موزه در فضای باز است. گردشگران پس از بازدید از آتشگاه معمولاً برای تماشای شعله جاویدان از یاناردق روستای ممدلی نیز دیدن میکنند.

موقعیت دقیق آتشکده روی نقشه
قوبوستان:تمدن ۷۰۰۰ ساله ترکان آذربایجان
پارک ملی گوبوستان یا قوبوستان با نام رسمی چشمانداز فرهنگی سنگنگارههای قبوستان، منطقهای تپهای و کوهستانی در جنوب شرقی رشتهکوههای قفقاز است که بهطور عمده در حوضهٔ آبریز رود جیرانکچمز، بین رودهای پیرساعات و سومقاییت، در غرب شهر قبوستان (در حدود ۶۴ کیلومتری جنوب غربی مرکز باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان) و در کرانههای غربی دریای خزر قرار دارد. درههایی تنگ و عمیق که در زبان ترکی آذربایجانی قبو نامیده میشوند این منطقه را قطع میکنند و نام قبوستان نیز احتمالاً برگرفته از همین قبوهاست.
وجود سنگنگارههای تاریخی، آثار باستانی، گلافشانها و گازسنگها در این منطقه سبب شد تا قبوستان در سال ۱۹۶۶ منطقهای با اهمیت ملی-تاریخی در آذربایجان اعلام و کوههای بویوک داش، کوچوک داش، جینگیرداغ و تپهٔ یازیلی که در نزدیکی دریای خزر در جنوب شرقی قبوستان تحت حفاظت دولتی قرار گیرد. پس از آن این منطقه در سال ۲۰۰۷ نیز بهدلیل سنگنگارههایش در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت. این سنگنگارهها بهواسطهٔ کیفیت حجاریها و نمایش مواردی همچون شکار، جانوران، گیاهان و سبک زندگی در دوران پیش از از تاریخ و نمایش توالی فرهنگی از آن دوران تا قرون وسطی بهعنوان میراثی با اهمیت جهانی بسیار درنظر گرفتهشدند.

موقعیت دقیق قوبوستان روی نقشه.
مرکز فرهنگی حیدر علیاف
آذربایجان مدرن از طریق حیدر علی اف رهبر سراسری خود در جهان شناخته شده است و مرکزی با نام حیدر علی اف به نمادی از آذربایجان مدرن و باکو مدرن تبدیل شده است. این مجموعه توسط زها حدید معمار بریتانیایی – عراقی طراحی شدهاست. ساخت تاسیسات مرکز در سال ۲۰۰۷ آغاز شد و در ۱۰مه ۲۰۱۲ به مناسبت ۸۹ سالگی رهبر ملی به پایان رسید. این مرکز دارای یک سالن کنفرانس (سالن اجتماعات)، یک سالن گالری و یک موزه است.

این مکان که در نزدیکی مرکز شهر واقع شده است، نقشی اساسی در توسعه مجدد باکو دارد. مرکز حیدر علی اف به عنوان یکی از شاهکارهای معماری در جهان شناخته میشود. در طراحی مرکز از یک خط مستقیم استفاده نشده است. شکل کلی ساختمان شبیه عروج موجی مانند از زمین به سمت آسمان است که به دنبال آن فرود تدریجی به سمت زمین انجام میشود. این نه تنها ادای احترامی به معماری مدرن است، بلکه تصویری از یک چرخه ابدی است. مرکز حیدر علی اف همچنین میزبان نمایشگاههای انفرادی هنرمندان، مجسمهها و عکاسان مشهور جهان نیز بود.
ساعت بازدید: روزهای شنبه و یکشنبه از ساعت ۱۱ صبح الی ۶ عصر و روزهای سه شنبه، چهارشنبه، پنج شنبه و جمعه از ساعت ۱۱ صبح الی ۷ عصر میتوانید از مرکز فرهنگی حیدر علی اف بازدید کنید. این مرکز روز های دوشنبه تعطیل است.
مشاهده دقیق مرکز فرهنگی حیدر علیاف روی نقشه
موزه ادبیات نظامی گنجوی
موزه ادبیات نظامی گنجوی از زیباترین بناهای فرهنگی و هنری جمهوری آذربایجان و از جذابترین جاهای دیدنی باکو به شمار میرود که در مرکز باکوی باستانی قرار دارد. این مرکز نه چندان دور از میدان چشمهها و نزدیک ورودی ایچِری شهر قرار گرفته است و اکنون یکی از بزرگترین و غنیترین گنجینههای فرهنگ آذربایجان است. موزه ادبیات نظامی آذربایجان در سال ۱۹۳۹ در باکو تأسیس شد. مساحت کل موزه ۲۵۰۰ متر مربع است که ۱۴۰۹متر آن متشکل از نمایشگاه و ۱۷۳ متر مربع فوند است. بیش از ۳۰۰۰ نسخه خطی، کتاب نادر، تصویرگری، پرتره، مجسمه، مینیاتور، خاطرات شاعران و سایر نمایشگاهها در ۳۰ سالن عمومی و ۱۰ سالن کمکی وجود دارد. بخشی از این موزه یک فروشگاه کتاب است.

مجسمههای شاعران و نویسندگان برجسته آذربایجانی در نمای موزه قرارگرفتهاند. از نمای موزه ادبیات نظامی به عنوان یکی از برجستهترین بناها در باکو تجلیل میشود، نمایی زیبا که ترکیبی دلپذیر از سبکهای معماری را به نمایش میگذارد. فضای داخلی موزه توسط لطیف کریموف طراحی شده است. در خارج از موزه، باغی کاملاً مرتب با استخرهای چوبی و آبنماها مکان خوبی را برای استراحت به دور از هیاهوی شهر فراهم میکند. نسخهای خطی از اسکندرنامه نظامی به زبان فارسی، که در سال ۱۴۱۳ تألیف شده است و سایر نمایشگاههایی که ارزش بالایی دارند از افتخارات موزه هستند.
ساعت بازدید: همه روزه از ساعت ۱۱ صبح الی ۵ عصر میتوانید از این موزه بازدید کنید. برای اطمینان از جایگاه خود، رزرو تورهای موزه ادبیات نظامی را پیش از موعد توصیه میکنیم.
مشاهده دقیق موزه ادبیات نظامی گنجوی روی نقشه
موزه کتاب های مینیاتوری
همچنان که در شهر تاریخی باکو قدم میزنید و در نزدیکیهای کاخ شیروانشاه هستید، میتوانید به سری هم به موزه کتاب های مینیاتوری بزنید. این موزه کتابهای کوچک و مینیاتوری که شبیه کتابهای دنیای لیلی پوتها هستند را از فرهنگها و کشورهای مختلف کنار هم جمع کرده است. شما در بازدیدی کوتاه مدت میتوانید از تماشای آنها لذت ببرید. ورود به موزه رایگان است و خانمی که این موزه را ساخته جزئیات را برای شما توضیح خواهد داد.

بد نیست قبل از این که وارد موزه کتاب های مینیاتوری شوید، خودتان هم در مورد آن اطلاعاتی داشته باشید. کتابهای این موزه توسط یک شخص در طی ۳۰ سال گردآوری شدهاند. امروزه بیش از ۶۵۰۰ کتاب در این موزه وجود دارد که از ۶۴ کشور مختلف دنیا جمعآوری شدهاند. راستی یکی از کوچکترین کتابهای دنیا هم در این موزه گذاشته شده است. ابعاد این کتاب دو در دو میلیمتر است و فقط با ذرهبین میتوانید نوشتههای آن را مطالعه کنید.
کتابهایی که در موزه کتاب های مینیاتوری هستند تقریبا همه حوزهها را شامل میشوند (تاریخی، فرهنگی، فرهنگ لغت و…) اما بهتر است بدانید که بخش قابل توجهی از کل کتابها، کتابهای مقدس مذهبی (مانند انجیل) هستند. دلیل این موضوع هم این است که یک زمانی کشیشها و افراد مذهبی دوست داشتند که همه جا و همه زمان به کتاب مقدس دسترسی داشته و آن را مطالعه کنند؛ از آن جایی که حمل یک کتاب بزرگ کار سختی بود، تصمیم گرفتند که کتاب جیبی (مینیاتوری) با خودشان حمل کنند. حالا این کتابها یک جا در یک موزه جمع شده و یکی از جاهای دیدنی باکو شدهاند.
موقعیت دقیق موزه کتاب روی نقشه
غذاهای محلی جمهوری آذربایجان
کشور جمهوری آذربایجان اشتراکات فرهنگی زیادی با ایران و مخصوصا استانهای شمال غرب ما دارد، چون روزگاری بخشی از خاک کشورمان بود. به همین دلیل کسانی هم به این شهر سفر میکنند، در مورد غذا تقریبا مشکلی ندارند، چون بسیار شبیه غذاهای ایران است.
در سفر به آذربایجان، با غذاهای بسیار خوشمزهای مواجه خواهید شد که اغلب آنها در ایران هم وجود دارند. پس در این کشور انتظار دیدن غذاهای عجیب و ناآشنا نداشته باشید، چون فرهنگ و سنتهای ایرانی را به ارث بردهاند.
بعضی از غذا های معروف را معرفی خواهیم کرد.
۱.پلو

پلوی آذربایجانی غذایی سنتی با برنج و گوشت است که با گیاهان و ادویه و فلفل طعمدار میشود. غذاهای مشابهی در آسیا، اروپا و حتی آفریقا هم پخته میشود اما پلوی آذربایجان متفاوت است. سه جزو اصلی این پلو برنج، زعفران، دارچین و گیاهان معطر است و روی آن گوشت سرخشدهی گوسفند، مرغ، بره یا گاو میگذارند و مخلوطی از سبزیجات و میوههای تازه و گاهی میوههای خشک و آجیل کنارش سرو میکنند. اما ممکن است رستورانهای مختلف این غذا را بهشکلهای مختلف تهیه کنند. این غذا را میتوانید در تمامی نقاط این کشور پیدا کنید که از مشهورترین غذاهای آن است.
۲.کباب و شیشلیک

غذاهای گوشتی مشابهی در خاورمیانه تا شرق اروپا و جنوب شرق آسیا هم پخته میشود. در آذربایجان چندین نوع کباب و شیشلیک وجود دارد که از انواع مختلف گوشت چرخ کرده یا خرد شدهی گاو، مرغ، ماهی و سبزیجاتی مثل فلفل، پیاز، قارچ و گوجهفرنگی تهیه میشود. این گوشتها و مخلفات را به سیخ میگیرند و روی آتش کباب میکنند. ایرانیها هم که عاشق کباب هستند، میتوانند غذای موردعلاقهی خود را با بهترین کیفیت در آذربایجان میل کنند. در کنار کباب، نان نازک فطیر هم عرضه میشود و طعم بسیار خوشمزهای دارد. کباب هم جزو آن دسته از غذاهایی است در جایجای این کشور میتوانید پیدا کنید.
۳.قوتاب(ختاب)

قوتاب نوعی نان پهن است که داخل آن را با مواد مختلفی مانند گوشت، اسفناج، پنیر و کدو تنبل پر میکنند و بسیار پرطرفدار است. در ایران هم، در مناطق آذربایجان چنین غذایی پخت میشود که به آن ختاب میگویند. نان قوتاب از خمیری که با آرد، آب، تخممرغ و نمک درست میشود، تهیه شده و بهشکل هلالی تا کرده و سپس هر دو طرف آن را سرخ میکنند. قوتاب معمولا با ماست محلی، سبزی و سماق سرو میشود. اگر شما هم دوست دارید این خوراکی لذیذ را امتحان کنید، در سفر به آذربایجان سری به رستورانهای باکو بزنید که یکی از باکیفیتترین قوتابهای آذربایجان را عرضه میکنند.
۴.دوشبارا

دوشبارا یکی از غذاهای محلی منطقهی آذربایجان است که با خمیرهایی پر از گوشت چرخکرده و ادویه تهیه میشود. انواع مختلفی از دوشبارا در کشورهای دیگر هم پخته میشود اما دوشباراهای آذربایجان بسیار کوچک است و در آب گوشت پخته میشود.
جمعیت ایرانی و شرکت های ایرانی در آذربایجان
اغلب ایرانیانی که وارد خاک کشور آذربایجان میشوند در صنعتهای مختلف وارد میشوند و ثبت شرکت در این کشور بر طبق صنایع متنوعی خواهد بود و صنایع ماشین و قطعات ماشین از سوی ایرانیان با استقبال خوبی روبرو شده است. اینطور که مشخص شده است ایرانیانی که به کشور آذربایجان سفر کردهاند، در زمینه منسوجات نیز توانستهاند به درآمدزایی خوبی دست یابند.
اغلب کارخانهها و شرکتهادر کشور آذربایجان از سوی افراد غیر آذربایجانی اداره میشود. در نظر داشته باشید که کشور آذربایجان یک کشور قدرتمند در زمینه تجهیزات کارخانهای است و مشخص است که توانسته به رتبه خوبی دست یابد. صنایع مختلفی در کشور آذربایجان دیده میشود که میتواند به جذب نیروهای خارجی نیز کمک نماید.
جمعیت ایرانی در کشور آذربایجان در سال ۲۰۲۰ از سالهای پیش بیشتر بود و این به نوبه خود بسیار ارزشمند است و نشان میدهد که ثبت شرکت در کشور آذربایجان میتواند با روالهای سودبخشی بالایی همراه باشد.در سالهای اخیر، ایرانیان زیادی از طریق ویزای کاری به کشورهای سراسر دنیا مهاجرت کرده اند.