استان گیلان، یکی از زیباترین و سرسبزترین استان‌های کشور ایران است. این استان در میان کوه‌های البرز و تالش در شمال کشور قرار گرفته است. استان گیلان از شمال به دریای خزر و کشور جمهوری آذربایجان، از غرب به استان اردبیل، از شرق به استان مازندران و از جنوب به استان زنجان و قزوین محدود می‌شود.
مرکز استان گیلان، شهر رشت است. جاهای دیدنی رشت هم بسیار است. این استان ۱۶ شهرستان و ۵۲ شهر دارد. از مهم‌ترین شهرستان‌های استان گیلان می‌توان به بندرانزلی، سیاهکل، لاهیجان، رودبار، رودسر، املش و … اشاره کرد.
آب و هوا در استان گیلان
مناطق کم‌ارتفاع ساحل دریای خزر به دلیل وضعیت توپوگرافیکشان، دارای نوعی بسیار ویژه از آب و هوای هیرکانی هستند. کل استان گیلان متعلق به این منطقهٔ به‌طور خاص مرطوب و سبز است: جریانات جوی غالب شمالی-جنوبی، بر فراز دریا مرطوب شده، توسط مانع قوی‌البرز مجبور به بالارفتن شدید می‌شوند و نتیجتاً در همه سال به فراوانی بر جلگه و کوهپایه شمال غربی رشته کوه می‌بارند.
نظام بارش در پاییز (سپتامبر تا دسامبر) وقتی که ناپایداری جوی در بالاترین نقطه خود است حداکثر شدیدی نشان می‌دهد، در زمستان و اوایل بهار متوسط است، در مه تا اوت کمترین مقدار را دارد (ولی عموماً به حد کافی زیاد هست تا بالاتر از حد ماه‌های خشک بماند).
بارندگی متوسط سالانه بین ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ میلی‌متر در طول خط ساحلی متغیر است (۱۲۳۳ در آستارا، ۱۷۵۵ در انزلی)، در گوشه جنوب غربی جلگه به سوی یک منطقه شبه مرطوب کاهش می‌یابد (۱۰۸۶ در فومن و ۸۵۵ در شاندرمن) و در بخش پست‌تر کوه‌ها دوباره به مقادیر خیلی زیاد تا ۱۵۰۰–۱۸۰۰ میلی‌متر (۲۴۰۰ میلی‌متر در دره بالای ماسال) می‌رسد. در طول دره سفیدرود، که هر بعدازظهر تابستانی باد شدید شمالی منجیل آن بر آن می‌وزد، کاهشی شدید منجر به منطقه شبه‌خشک مدیترانه‌ای مانند رودبار و منجیل می‌شود.
اقتصاد استان گیلان
اقتصاد استان گیلان به‌شدت وابسته به تولید و فروش محصولات کشاورزی و دریایی است. برنج، چای و ماهی از مهم‌ترین محصولات این استان به شمار می‌آیند. بندر انزلی، به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار فروش ماهی کشور، نقش مهمی در تأمین درآمد مردم دارد. همچنین رودبار به‌عنوان مهد زیتون ایران شناخته می‌شود و پرورش زیتون عسل نیز رواج زیادی دارد.
گیلان دارای منطقه آزاد تجاری در بندر انزلی است که به مردم این امکان را می‌دهد تا بدون پرداخت گمرکی، اجناس خارجی را وارد و به فروش برسانند. بازارهای هفتگی و سنتی در سایر نقاط استان نیز به‌عنوان مراکز مهم کسب درآمد برای گیلانی‌ها عمل می‌کنند.
مکان های دیدنی استان گیلان
۱.باغ محتشم رشت
یکی از جاهای دیدنی استان گیلان، باغ محتشم رشت نام دارد. این باغ در دوران قاجار، در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه ساخته شده‌است و اکنون به‌عنوان یکی از پارک‌های اصلی شهر رشت، میزبان بازدیدکنندگان و گردشگران است. درواقع این باغ از قدیمی‌ترین پارک‌های شهر رشت به حساب می‌آید.
رودخانه‌ای بنام گوهررود از جنوب این باغ عبور می‌کند. عبور این رودخانه از باغ محتشم فضای آن را زیباتر و جذاب‌تر کرده‌است. در گذشته در رودخانه گوهررود، ماهیگیری رونق داشت اما امروزه به دلیل آلودگی این رودخانه و ریخته شدن فضولات شهری و بیمارستانی به داخل آن این امکان فراهم نیست.
برای بازدید از باغ محتشم باید به شهر رشت سفر کنید و به خیابان حافظ بروید. از جمله امکانات تفریحی و رفاهی در باغ محتشم رشت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• زمین‌بازی برای کودکان
• وسایل ورزشی
• زمین ورزشی
• نمازخانه
• دیواره سنگ‌نوردی
• میز تنیس
یکی از جذاب‌ترین مکانهای داخل باغ محتشم، عمارت کلاه‌فرنگی است که به شکل یک چندضلعی ساخته شده‌است. این عمارت از بیرون شبیه به یک ساختمان سه‌طبقه است اما اگر به داخل آن بروید متوجه می‌شوید که ۴ طبقه دارد. ۱۸ ستون چوبی در طبقه اول و دوم این عمارت قرار دارد تا بالکن و بام طبقه دوم را روی خود نگه دارد. این عمارت در فهرست آثار ملی ایران به‌ثبت‌رسیده است.
عمارت کلاه فرنگی باغ محتشم رشت در ۲۶ آبان ۱۳۷۵، با شماره ۱۷۶۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آدرس:باغ محتشم رشت در خیابان حافظ، کنار رودخانه گوهر رود
موقعیت دقیق باغ محتشم در رشت-استان گیلان روی نقشه.
۲.دریاچه سقالکسار
یکی از زیباترین دریاچه‌های استان گیلان دریاچه‌ای به نام سقالکسار است. دریاچه سقالکسار در نزدیکی روستایی به‌همین نام قرار گرفته‌است. روستای سقالکسار در شانزده‌کیلومتری جنوب شهر رشت قرار دارد. سد خاکی سقالکسار باعث ایجاد شدن بزرگ‌ترین دریاچه این منطقه ینی دریاچه سقالکسار شده‌است.
جاده که از طریق آن می‌توانید به درجه سقالکسار برسید، آسفالت و هموار است. اگر می‌خواهید در نزدیکی دریاچه اتراق کنید یا ماشین خود را در همان محدوده پارک کنید، لازم است که هزینه‌ای را بابت ورود به این منطقه بپردازید. ورود به محدوده دریاچه سقالکسار تا ساعت ۸ شب امکان‌پذیر است.
آدرس: حدود ۱۵ کیلومتری جنوب رشت
موقعیت دقیق دریاچه سقالکسار -استان گیلان روی نقشه .
۳.پارک جنگلی سراوان
یکی از مهم‌ترین اکوسیستم‌های جنگلی استان گیلان پارک جنگلی سراوان نام دارد. در این پارک حیوانات و گیاهان بسیار ارزشمندی وجود دارد. این پارک جنگلی در نزدیکی شهر رشت قرار گرفته‌است. در داخل پارک یک دریاچه و رودخانه وجود دارد که به زیبایی‌های این پارک افزوده‌است. پارک جنگلی سراوان یکی از قدیمی‌ترین پارک‌های جنگلی این منطقه است. ازجمله تفریحات لذت‌بخشی که می‌توانید در این پارک امتحان کنید پیاده‌روی کردن در فضای مه آلوده این پارک است.
آدرس: رشت، کیلومتر ۱۷ اتوبان رشت قزوین، ضلع غربی اتوبان
تلفن پارک جنگلی سراوان: ۳۴۵۱۲۵۰۳ (۰۱۳)
ساعت کار پارک جنگلی: در تمام روزهای هفته به‌صورت ۲۴ ساعته – ورودی دارد.
موقعیت دقیق پارک جنگلی سراوان-استان گیلان روی نقشه.
۴.موزه میراث روستایی استان گیلان
یکی از جذاب‌ترین مکانهای دیدنی استان گیلان موزه میراث روستایی گیلان نام دارد. اگر علاقه دارید با فرهنگ مردمان این خطه آشنا شوید و درباره فرهنگ، سبک زندگی، صنایع دستی، پوشاک، غذاهای محلی و غیره این مردمان بیشتر بدانید، حتما باید از این موزه دیدن کنید. در این موزه ۲۸ مجموعه مسکونی قرار دارند و فضاهای زندگی مردمان روستانشین گیلان را به‌خوبی نشان می‌دهد.
ازجمله بخش‌های این موزه می‌توان به شالیزار، لانه مرغ، کاهدان و غیره اشاره کرد. قدمت برخی از بناهای داخل این موزه به ۱۵۰ سال پیش باز می‌گردد. در این مجموعه می‌توانید غذاهای محلی گیلان را امتحان کنید، با لباس‌های محلی شمالی عکس بگیرید و از بازارچه صنایع دستی آن سوغاتی تهیه کنید.
همچنین در این اکو موزه کارگاه‌های آموزشی برای آموزش صنایع دستی مثل سفالگری، رشتی دوزی، مرواربافی و غیره وجود دارد و می‌توانید هنر و مهارت خود را در این زمینه محک بزنید.
موزه میراث روستایی استان گیلان در پارک جنگلی سراوان، در کیلومتر ۱۸ آزادراه رشت قزوین نرسیده به پلیس‌راه است. این اکو موزه از ۹ حوزه تشکیل شده‌است که در ادامه نام این حوزه‌ها را می‌بینیم:
• جلگه شرق
• جلگه‌ی غرب
• جلگه مرکز
• کوهستان شرق
• کوهپایه شرق
• کوهستان غرب
• کوهپایه غرب
• ساحل شرق
• ساحل غرب
در این موزه تعدادی مراسم سنتی گیلانی برگزار می‌شود که از جمله آن می‌توان به کشتی گیله‌مرد، عروسه گوله، طناب‌کشی و لافند بازی اشاره کرد.
همه‌روزه از ساعت ۹ صبح تا ۶ عصر می‌توانید از این موزه بازدید کنید.
آدرس: موزه میراث روستایی استان گیلان در پارک جنگلی سراوان، واقع در کیلومتر ۱۸ جاده‌ی رشت- تهران
موقعیت دقیق موزه میراث-استان گیلان روی نقشه.
۵.آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی
میرزا یونس استاد سرایی ملقب به میرزا کوچک خان جنگلی از جمله شخصیت‌های برجسته‌ای است که نامش برای همیشه در تاریخ ماندگار شده است. از این رو اغلب افراد حتی اگر علاقه‌ای هم به موضوعات تاریخی نداشته باشند با این شخصیت کمابیش آشنا هستند. میرزا کوچک خان جنگلی از مبارزان نهضت مشروطه بود که با رشادت‌هایی که در این راه از خود نشان داد شهرت فراوانی پیدا کرد.
امروزه آرامگاه میرزا کوچک خان جنگلی در جنوب شهر رشت و در قبرستان سلیمان داراب قرار گرفته است و جزو مهم‌ترین جاهای دیدنی گیلان محسوب می‌شود. در ابتدا محل دفن این شخصیت بزرگ صرفاً یک مزار ساده در قبرستان سلیمان داراب بود تا این که در سال ۱۳۴۸ برای مزار وی مقبره‌ای ساخته شد تا از دیگر قبر‌های قبرستان متمایز شود و دوستدارانش بتوانند به او ادای احترام کنند.
سبک معماری مقبره ترکیبی است از معماری اسلامی و معماری بناهای گیلان و طرح کلی آن شامل یک سازه هشت ضلعی با مساحت تقریبی ۴۰ متر و در ارتفاع ۹ متری است که به کاشی‌کاری‌های زیبا مزین شده است. در مرکز محوطه بنا مقبره سردار جنگل قرار گرفته است و در یکی از ضلع‌های بنا نیز یک تندیس از میرزا کوچک خان جنگلی تعبیه شده است.
آدرس: در محله سلیمان داراب رشت و در خیابان شیون فومنی،خیابان میرزا کوچک خان واقع شده است.
موقعیت دقیق آرامگاه میرزاکوچک خان جنگلی-استان گیلان روی نقشه.
۶.آکواریوم انزلی
معمولاً در سفرهای خانوادگی بازدید از آکواریوم بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد زیرا بازدید از این نوع جاذبه‌ها هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان می‌تواند جالب و سرگرم‌کننده باشد. آکواریوم انزلی نیز از همین نوع جاذبه‌های مفرح است که نه تنها به عنوان یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی بندر انزلی بلکه به عنوان یکی از کامل‌ترین و وسیع‌ترین مجموعه آکواریوم‌های ایران محسوب می‌شود.
این مجموعه در سال ۱۳۹۷ و با نام آکواریوم فانتستیک در یک ساختمان دوطبقه و با مساحت تقریبی ده هزار متر مربع افتتاح گردید. تعداد ۵۰۰۰ از آبزیان، پرندگان و خزندگان در این مجموعه نگهداری می‌شوند که در ۲۰۰ نوع گونه مختلف طبقه‌بندی می‌شوند. طراحی فضای داخلی آکواریوم بطور خلاقانه‌ای انجام شده است تا بتواند حس گشت و گذار در دنیای سحرانگیز زیر آب را به بازدیدکنندگان القاء کند.
این مجموعه ۳۰ بخش مختلف دارد که اصلی‌ترین و جالب‌ترین آن یک تونل آبی به طول چهل متر است و سقف آن کاملاً شیشه‌ای است. در طول این دالان شیشه‌ای جذاب انواع ماهی‌ها از جمله سفر ماهی، کوسه و ماهی رأس دم جارویی و ماشه ماهی را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داده است. گفتنی است بخش آرواره‌ها از جالب‌ترین قسمت‌های این آکواریوم است که ساختار آرواره آبزیان گوناگون در این بخش به نمایش درآمده‌اند و اطلاعات جالبی در خصوص ساختار دندان‌ها و آرواره آبزیانی مانند کوسه‌ها در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد.
آکواریوم بندر انزلی با نام «آکواریوم فانتستیک» (Funtastic Aquarium) در پنجم تیر سال ۱۳۹۷ با سرمایه‌گذاری ۳۰ میلیون یورویی خارجی افتتاح شد و علاوه بر ۲۰۰ گونه مختلف آبزیان، بیش از ۵۰۰۰ هزار خزنده، آبزی و پرنده را در خود جای داده است و از همین رو جامع‌ترین کلکسیون گونه‌های آبزیان را می‌توان در آن مشاهده کرد.
موقعیت دقیق آکواریومانزلی -استان گیلان روی نقشه.
بخش های مختلف آکواریوم انزلی
سالن خلیج فارس: یکی از بزرگ‌ترین سالن‌های آکواریوم منطقه آزاد انزلی است که آکواریوم‌های مختلفی با انواع ماهیان خلیج فارس در آن به چشم می‌خورد؛ ضمن اینکه فضای زیبایی برای عکس‌های دسته‌جمعی دارد.
بخش آرواره: بخش آرواره این امکان را برای گردشگران فراهم کرده است که اندازه واقعی آرواره ماهی‌های مختلف را از نزدیک ببینند.
بخش آمازون: بازدیدکنندگان می‌توانند در این بخش از دکور جنگل های آمازون برای گرفتن عکس یادگاری استفاده کنند و از دیدن ماهی‌های بومی منطقه آمازون نظیر سفره‌ماهی آب شیرین، طوطی ماهی، اسکار ماهی و… لذت ببرند. آبزیان دیگری همچون ماهی‌های پنگوسی از ماهی‌های زینتی مناطق جنوب شرق آسیا و ماهی‌های دریاچه مالاوی (از دریاچه‌های آفریقا) نیز در بخش آمازون وجود دارد.
بخش غار دریایی: دکوراسیون و نورپردازی این بخش، آن را شبیه به غارهای دریایی کرده است و می‌توانید یک گردش علمی در اعماق دریا داشته باشید و نگاهی به ماهی‌های مختلف بیندازید. در این غار آبی زیبا بیش از ۳۵ گونه ماهی زندگی می‌کنند که از میان آن‌ها می‌توان به ماهی مورای و جعبه ماهی مکعبی اشاره کرد.
بخش دریای خزر: آکواریوم تخصصی دریای کاسپین، به ماهیان و آبزیان این دریا اختصاص دارد که ماهی خاویار معروفترین آن‌ها است. فیل ماهی یا بلوگا که بزرگ‌ترین ماهی دریای خزر است و گرانترین خاویار دنیا را دارد، در این محل نگهداری می‌شود.
کوسه ماهی‌ها: کوسه ماهی‌هایی نظیر کوسه بلک تیپ از بومی‌های اقیانوس اطلس و هند در این بخش زندگی می‌کنند.
تونل آکواریوم انزلی: طولانی‌ترین تونل شیشه‌ای زیر آب در ایران را در اینجا خواهید دید که بیش از ۴۰ متر طول دارد و چشم‌اندازهای خارق‌العاده‌ای را پیشکش بازدیدکنندگان می‌کند؛ به‌طوری که اکثر آن‌ها همین تونل را زیباترین قسمت آکواریوم بندر انزلی می‌دانند.
معرفی بهترین و معروفترین غذاهای محلی استان گیلان
۱. باقلاقاتق
باقلاقاتق از معروفترین غذاهای محلی گیلان است. حتی اگر آن را امتحان نکرده باشید قطعا نامش را شنیده‌اید. این‌طور نیست؟ اما مواد لازم برای تهیه این غذای خوش‌نام چیست؟ لوبیای رشتی به همراهی سیر، شوید خشک، کره و زردچوبه می‌تواند تیم برنده‌ای تشکیل بدهد که طعم فوق العاده ای دارد.
البته این تمام ماجرا نیست، چون بعد از اینکه مواد نام‌برده با هم ترکیب می‌شوند، تخم‌مرغ در نقش مهمان مهم و افتخاری مجموعه وارد بازی می‌شود و تیم مذکور را به قهرمان غذاهای ساده اما خوش‌طعم بدل می‌کند. فقط باید یادتان باشد، تخم‌مرغی که به سیر، شوید، کره و زردچوبه اضافه می‌شود را هم نمی‌زنند و آن را به سادگی می‌شکنند و روی مواد می‌ریزند.
۲. ترش‌تره
همین ابتدای کار باید اعلام کنیم که سیر عضوی جدایی‌ناپذیر از غذاهای محلی گیلان است. حتی اگر داخل خود غذا سیر به کار نرفته باشد، باز هم آن را در کنار غذا و بر سر سفره ملاقات خواهید کرد. در ترش‌تره معروف گیلانی‌ها هم سیر وجود دارد. سیر تفت‌داده‌شده در کنار سبزی‌های مخصوص شمالی مانند خالواش به همراهی برنج، زردچوبه، آب و تخم‌مرغ به شما ترش‌تره جانانه‌ای می‌دهد.
۳. نازخاتون
بادمجان هم مانند سیر یکی از اعضای مهم سفره گیلانی‌هاست. بادمجان، آب‌انار، پیاز، گوجه‌فرنگی، جعفری و نعنا و گردو؛ ترکیب این مواد خوش‌طعم و خوش‌عطر به شما نازخاتونی می‌دهد که بعید است، آن را دوست نداشته باشید.
کی از هنرهای آشپزی شمالی که در غذاهای محلی گیلان به راحتی دیده می‌شود، هنری است که در ترکیب مواد هماهنگ با یکدیگر وجود دارد. مواد غذایی منتخب برای پخت و آماده‌کردن هر غذایی از نظر بو، رنگ، خاصیت و طعم به طرز عجیبی با هم متناسبند و این از نظر ما هنر ناب گیلانی‌هاست که می‌توانند به چنین ترکیبات خوش‌طعم و مزه‌ای برسند.
قدمت استان گیلان بیشتر است یا استان مازندران؟
استان گیلان و مازندران هر دو از نواحی کهن شمال ایران هستند، اما شواهد تاریخی نشان می‌دهد که استان گیلان قدمت بیشتری دارد. گیلان قدیم از دوران پیش از تاریخ با اقوامی چون کاسپین‌ها و دیلمیان شناخته‌شده و آثار باستانی چون محوطه مارلیک این ادعا را تائید می‌کند. در مقابل، مازندران نیز تاریخ پرباری دارد، اما پیوند نزدیک‌تر گیلان با تمدن‌های باستانی همسایه، این منطقه را ازلحاظ قدمت تاریخی پیش‌تر از مازندران قرار می‌دهد. این امر گیلان را به یکی از مهم‌ترین مراکز تاریخی شمال ایران تبدیل کرده است.
استان گیلان، سرزمین باران و زیبایی‌های بی‌پایان
استان گیلان با جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی فراوان، یکی از مقاصد جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی است. این سرزمین با آب و هوای معتدل، جنگل‌های سرسبز و سواحل زیبای دریای خزر، فرصت‌های بسیاری برای تجربه لحظات دل‌انگیز و به‌یادماندنی فراهم می‌آورد. با توجه به تاریخ غنی، فرهنگ متنوع و آداب و رسوم خاص این استان، هر سفر به گیلان فرصتی است برای کشف زیبایی‌های نهفته و لذت بردن از مهمان‌نوازی گرم مردم آن که از نزدیک میبینید.
